Philip Visser als consul-generaal in Calcutta
Visser de bekende ontdekkingsreiziger, alpinist en leider van vier expedities in de Himalaya en Karakoram, was in 1931 consul-generaal geworden in het toenmalige Brits-Indië. Hij en zijn vrouw waren in Delhi toen zij een uitnodiging ontvingen om een tuinfeest bij te wonen georganiseerd door de maharaja Juddha Shumsher Jung Bahadur Rana. Deze Rana was in dat jaar ‘minister-president’ van Nepal geworden. De Engelsen noemden hem de ‘resident’ van Nepal, wat we zouden kunnen vertalen als de ‘bestuurder’. Feitelijk was hij de machthebber in Nepal. De toenmalige koning van Nepal, Tribhuvan Bir Bikram Shah, had grotendeels een ceremoniële positie.
De oude koningsstad Patan met Hindoeïstische en Boeddhistische tempels (foto Ph.C. Visser)
Rana was voor een officieel bezoek in Brits-Indië. Leden van het gevolg van Rana nodigden tijdens het tuinfeest bepaalde gasten uit om met hem te spreken. Tot hun verbazing werden Visser en zijn vrouw ook gevraagd. De maharaja en Philip en Jenny voerden een levendig gesprek waarin bleek dat Rana zeer goed op de hoogte was van hun expedities. Aan het einde van het gesprek vroeg Rana of ze niet een bezoek wilden brengen aan Nepal.
Koning Tribhuvan onder de ‘pajong’, rechts Rana met tropenhelm (foto Ph.C. Visser)
Philip en Jenny reisden vanuit Calcutta met de trein tot Raxaul, het laatste station nabij de grens van Nepal. Ze werden opgehaald door een luxe auto van de maharaja. Deze kon nog net rijden door het laagland van Nepal, maar zodra het bergachtig werd gingen ze te voet verder met vooruitgestuurde pony’s voor de bagage. Na drie dagen te hebben gelopen overzagen zij de schitterende Kathmandu vallei. Aan de horizon, negentig kilometer noordelijk, staan de witte bergreuzen van de Himalaya. Het echtpaar was overweldigd door het fascinerende panorama.
Koning Tribhuvan onder de ‘pajong’, rechts Rana met tropenhelm (foto Ph.C. Visser)
De volgende dag waren ze als gasten van Rana aanwezig bij een militaire parade. Hier ontmoetten ze koning Tribhuvan. Ook hij informeerde naar hun expedities. Later gingen ze op audiëntie bij Rana in het Singha Durbar paleis, tot de jaren vijftig een van de meest exquise en weelderige paleizen ter wereld.
Ze werden in de gelegenheid gesteld om diverse interessante bezienswaardigheden te bezoeken, Durbar Square, Patan, de stupa van Bouddhanath, Swayambhunath, Bhaktapur en Pashupatinath. Visser schreef dat hij heel India was doorgereisd, ontzaglijk veel had gezien, maar dat Nepal wel een zeer bijzondere plaats in zijn herinnering had ingenomen.
Toegang tot de stupa van Bouddhanath (foto Ph.C. Visser)
Nepal werd in 1768 een eenheidsstaat. Prithvi Nārāyan Shah, de prins van Gurkha, onderwierp de verschillende andere koninkrijkjes en koningssteden aan zijn macht en werd koning van heel Nepal.
Tachtig jaar later, in 1846 trok na een staatsgreep de Rana dynastie de feitelijke macht naar zich toe. De koning behorende tot Shah dynastie, alsook zijn mannelijke nakomelingen, bleven dienen als ceremoniële staatshoofden. Men geloofde immers dat zij incarnaties waren van de hindoegodheid Vishnu, de instandhouder van het universum.
Naar schatting bezoeken ruim 6000 Nederlanders jaarlijks het intrigerende Nepal, maar dat was niet altijd mogelijk. In 1816 werd na een oorlog tussen Nepal en de Britse East India Company, Nepal als onafhankelijk koninkrijk erkend en tegelijk voor buitenlanders afgesloten. Pas vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw werden buitenlanders toegelaten tot Nepal.
Kaart van Van de Putte, tekst is in het Italiaans, Bramascjon is Sikkim en Broukpa is Bhutan
Voor de afsluiting was Samuel van de Putte in 1726 zeer waarschijnlijk de eerste Nederlander die Nepal bezocht. Van hem is ook de alleroudste kaart van de Oostelijke Himalaya waarop het oosten van Nepal staat.
In 1926 volgde Johan van Manen de bekende oriëntalist en tibetoloog.
De Nederlander Arnold A. Bake, lector Sanskriet & Indian Music aan de School of Oriental and African Studies van de Universiteit van Londen, was in 1931 de derde Nederlander die in Nepal reisde.
Philips en Jenny Visser waren in 1932 derhalve de vierde in rij, en de derde in rij na de afsluiting van Nepal in 1816, die Nepal mochten bezoeken.
Johan van Manen in India aan het werk met Tibetaanse bedienden 1924
Op 12 december 1931 hielden Jenny en Philip Visser een eerste ontvangst op het Nederlandse consulaat-generaal in Calcutta. In het Nationaal Archief in Den Haag is het gastenboek, bijgehouden tijdens hun verblijf in Brits-Indië, terug te vinden. Op de eerste pagina staat helemaal bovenaan de handtekening van Van Manen. Helemaal onderaan zien we de handtekeningen van Bake en zijn echtgenote. Hoe bijzonder dat deze eerste bezoekers van het afgesloten Nepal in het begin van de 20e eeuw elkaar kenden en ontmoet hebben.
Gastenboek consulaat Calcutta 1931
Ik schreef voor het online geschiedenismagazine Historiek het artikel De eerste Nederlanders in Nepal. Lees het artikel hier.